Stadsblokken Meinerswijk

Weinig steden zijn zo mooi gelegen als Arnhem. Aan de Noordzijde dringt de Veluwe via prachtige landgoedparken de stad binnen, tot achter het Centraal Station. Maar zo mooi als die relatie met de Veluwe is, zo gebrekkig is de relatie met de Rijn. Twee (voormalige) industrieterreinen, het verlaten Stadsblokken en het fabrieksterrein Meinerswijk, liggen als barrières tussen de stad en het daarachter gelegen natuurlijke plassengebied Meinerswijk in. In dit gigantische plassengebied, gelegen in het geografische midden van de stad, bouwen bevers hun burchten, ligt een oude steenfabriek en restanten van een Romeins Castellum, de IJssellinie, en zelfs twee gehuchtjes (De Praets en het Heuveltje) die, net als de rest van het gebied, door de meeste Arnhemmers over het hoofd worden gezien. Met het plan de Eilanden wordt het ook mogelijk om de zwakke plekken Stadsblokken en fabrieksterrein Meinerswijk aan te pakken. In het plan worden deze gebieden getransformeerd tot levendige eilanden, waar ruimte is voor natuur én cultuur. Deze eilanden vormen de schakel tussen stad en uiterwaardengebied, waardoor de sprong over de Rijn echt wordt gemaakt.

Nationale wateropgave
Een belangrijk onderdeel van de opgave voor het Masterplan van Stadsblokken Meinerswijk is het realiseren van een verdere waterstandverlaging. In Arnhem heeft de ontwikkeling van Malburgen na de oorlog een flinke hap uit het overstromingsgebied van de Rijn genomen. In de vernauwde bedding komt de rivier bij hoog water erg hoog te staan, waardoor het achterland gevaar loopt te overstromen. In 2013 is reeds de nevengeul aan de Malburgsedijk gegraven, het Masterplan doet daar nog een schepje bovenop met een pakket aan waterstandsverlagende maatregelen, zoals een tweede nevengeul ter hoogte van Meinerswijk en de verlaging van het evenemententerrein, zodat de (Neder)Rijn bij hoog water meer ruimte heeft om water af te voeren.

Drie ontwikkelgebieden
Het plan bevat drie ontwikkelgebieden. Meinerseiland, Haven van Workum en de ASM haven, het ontwerp voor elk van deze gebieden is gebaseerd op bestaande kwaliteiten die vandaag in het gebied gelegen zijn en kenmerkt zich door een aantal doordacht achteloze toevoegingen.

Meinerseiland ontstaat door het graven van de nieuwe nevengeul. Het schiereiland dat nu nog een bedrijventerrein is wordt opgehoogd (hoogwatervrij) zodat er een glooiend, natuurlijk beboste rivierduin ontstaat waar woningen, cultuur en recreatiefuncties kunnen worden gerealiseerd. De groene aanblik en de landschappelijke beleving van het eiland en zijn omgeving staat centraal. De woningen worden ‘verborgen’ in de bosrand, de oevers zijn openbaar en toegankelijk en het autoverkeer wordt geminimaliseerd. Het schiereiland is toegankelijk via een brug.

Het gebied bij de Haven van Workum is nu een afgesloten bedrijventerrein waar aan boten gesleuteld wordt. De haven is momenteel nauwelijks zichtbaar. Het doel is om van deze haven een levendige plek te maken aan het water. Een plek die mede het gezicht van het gebied bepaald en de relatie tussen het landschap, de haven en de stad versterkt. Een publieke jachthaven waar het voor iedereen goed toeven is, maar waar ook nog steeds geklust kan worden. Nieuwe woongebouwen zorgen voor levendigheid in het gebied, ook in de avonduren. Op een pier zal een paviljoen worden gerealiseerd met horeca.

Het derde ontwikkelgebied is de voormalige ASM haven. Met zijn ligging direct tegenover de Arnhemse binnenstad wordt dit gebied het hart van de nieuwe ontwikkelingen; een nieuwe levendige plek in de stad met het karakter van het industriële verleden. Een gezellige, woeste en natuurlijke plek waar je aan het water kan zitten, een hapje kan eten en een voorstelling kan bezoeken. Tussen de Rijn en een nevengeul, omzoomd door bomen en gelegen aan een nieuw glooiend rivierduin- en strandlandschap, een park in het park dat tevens dienst doet als festivallandschap, aan de voet van de bekende John Frostbrug. De nieuwe gebouwen voor wonen, werken en horeca worden zorgvuldig tussen de historische relicten, bestaande bomen en bijzondere vergezichten geplaatst. Hierdoor ontstaat een verrassende bestemming in het groen op een zeer centrale maar nu voor de meeste Arnhemmers nog onbekende locatie.