Linten van de Lage Landen
Toen de stad Boston in de 19e eeuw steeds verder uitdijde bedacht landschapsarchitect Frederick Olmsted de ‘Emerald Necklace’, een netwerk van parken, verbonden door landschappelijke routes. Dit Parkwaysysteem werd een lichtend voorbeeld voor veel Amerikaanse én Europese steden, en nog steeds doen deze Parkways precies waarvoor ze bedoeld zijn. Het haalt je uit de stad, middenín die stad.
In de Randstad is er zo’n parkwaysysteem niet. Een fijn, mooi en logisch routesysteem waardoor je vanuit Delft even langs die mooie route naar Schiedam fietst en via het Westland terug, is voor de Randstedeling niet vanzelfsprekend. En dat is gek.
Want als er nu één verstedelijkt landschap is waar landschappelijke lange lijnen al eeuwenlang de basis van vormden, die al het goede met elkaar verbindt, is het de ‘Randstad’.
Holland is een land op 100% waterbasis. Het is een landschap dat ontstaan is uit en door water, van ontgonnen veenmoerassen, drooggelegde plassen. Het is de omgekeerde wereld, waarin land laag en water hoog ligt. Van water dat eruit moet via al die lange lijnen. Al eeuwenlang zijn die lijnen de ontginningsbases geweest, de cultuurhistorische hoofdaders waar dijkjes, bebouwing, molens en lintdorpen op samenvallen.
Die Linten vormen van zichzelf de cultuurhistorische kapstok van het Hollands landschap.
In hun veelvormigheid vormen die Linten ook de verbinding tussen uitersten van het spectrum; ze verbinden de centra van de Hollandse watersteden met het hart van de Hollandse polders. Routes zijn die Lange Linten tegenwoordig echter niet meer. Per boot wel, dan vaar je nog steeds van de Euromast naar de Amsterdamse grachten. Maar varen is niet langer de belangrijkste vorm van verkeer.
Jaagpaden voor de trekschuiten treffen we nog wel eens aan en zijn soms tot fietspad geasfalteerd, maar even zo vaak ook worden die routes afgesneden door bedrijfsterreintjes die aan het water liggen. Dat is voor een samenhangend netwerk natuurlijk funest. Eén ontbrekende schakel en een route is geen verbinding meer, maar twee keer een doodlopende weg. Maar wanneer je uitzoomt en het oude vaarwegennetwerk onderzoekt dan openbaart zich een potentieel uitgestrekt landschapspark dat je de mooiste plekken van Holland laat zien.
Het recreatieve, cultuurhistorische en landschappelijke netwerk ligt er grotendeels al. Anders dan bij Olmsteds Parkway hoeft het niet van de grond af aan opgebouwd te worden. We moeten het alleen met elkaar verbinden, knelpunten oplossen. Dat kan stapsgewijs: laten we beginnen waar het kan: er wordt immers al volop gewerkt en gesleuteld aan dit netwerk. Wat als we alles wat we toch al doen, of van plan zijn, vanaf nu eens zouden bekijken vanuit de bijdrage die dat kan leveren aan versterken van het netwerk?
En je stuit bij het aflopen van dat netwerk op veel meer. Op kansen die je anders gemist had. Op bedrijventerreinen aan het water waar je opeens kansen voor prachtige woonmilieus aan zo’n Lang Lint ziet ontstaan. Op boerderijen die staan te verkrotten maar waarin je opeens dat restaurant aan het riviertje in ziet. Dat begint met het zien, want je gaat het pas zien als je het door hebt. Dus kijk vooral even mee.
